ฝาย เป็นสิ่งที่ถูกสร้างขึ้นด้วยฝีมือมนุษย์ ทำไว้สำหรับช่วยกักเก็บน้ำและชะลอการไหลเวียนของน้ำได้ดี ป้องกันน้ำท่วมจากแม่น้ำลำธารได้ดี โดยเฉพาะฤดูฝนที่เสี่ยงต่อกระแสน้ำที่รุนแรง อีกทั้งยังช่วยปกป้องหน้าดินช่วยลดการพังทลายของหน้าดินได้เป็นอย่างดี ปกติเราจะเห็นฝายกั้นน้ำส่วนใหญ่จะถูกสร้างบริเวณ ลำห้วย, ลำธารขนาดเล็กในช่วงต้นน้ำ แถมยังช่วยกักเก็บตะกอนได้อีกด้วย แถมยังช่วยคงความชุ่มชื่นได้เป็นเวลายาวนาน สร้างประโยชน์ต่อสิ่งมีชีวิตพื้นที่มากมาย อย่าง แมลง สัตว์ป่า พันธุ์พืชนานาชนิดได้เป็นอย่างดี พร้อมด้วยกักเก็บน้ำไว้ในใช้งานได้ฤดูแล้งได้เป็นอย่างดีเยี่ยม

ประโยชน์ที่ได้จากฝายชะลอน้ำ

แน่นอนว่าฝายชะลอน้ำนั้นมีประโยชน์มากมายต่อระบบนิเวศน์และความเป็นอยู่ของทุกสิ่งมีชีวิตบริเวณนั้นๆ อย่างมากมาย รวมถึงเป็นโครงการพระราชดําริที่ทรงคุณค่า สร้างความอุดมสมบูรณ์ดังนี้

1.ช่วยลดความรุนแรงจากสายน้ำ – ลำธาร

2.ป้องกันหน้าดินให้แข็งแรงและไม่พังทลาย

3.ช่วยกักเก็บน้ำได้เป็นอย่างดี มีน้ำในลำห้วยเยอะขึ้นกว่าไม่มีฝายชะลอ

4.สามารถนำน้ำที่ถูกกักจากฝายชะลอน้ำมาใช้ในหน้าแล้งได้

5.สร้างความชุ่มชื่น ความอุดมสมบูรณ์

6.มีความเป็นอยู่ที่ดีต่อสัตว์ที่อาศัยบริเวณนั้น และความหลากหลายของสิ่งมีชีวิต

7.ฝายชะลอน้ำจะสามารถช่วยกักเก็บตะกอนต่างๆ โดยเฉพาะบริเวณต้นน้ำ ทำให้น้ำใสมากขึ้น

คือ 7 ประโยชน์หลักสิ่งที่ได้จากฝายชะลอน้ำ นอกจากนี้ยังมีประโยชน์เล็กๆ น้อยๆ ที่ได้อีกมากมายเช่น การสร้างความชุ่มชื่นจากฝายชะลอน้ำจะช่วยให้ลดความรุนแรงจากเหตุไฟป่าได้อีกด้วย

วิธีการสร้างฝายชะลอน้ำง่ายๆ

ฝายชะลอน้ำจะใช้วัสดุที่หาได้จากธรรมชาตินั้นๆ แต่จะเริ่มจากการตีไม้และปักเสาระบุตำแหน่งเสียก่อน เช่น บริเวณที่เป็นพื้นดินพื้นทรายก็อาจจะใช้กระสอบทรายวางเรียงเป็นฝาย หรือ บริเวณที่มีหินมากจะใช้หินวางเรียงตัวกันเป็นแนวฝายเป็นต้น ทั้งนี้ขนาดของฝายจะแตกต่างกันไม่แน่นอน เนื่องจากขึ้นอยู่กับขนาดของลำธารและลำห้วยที่ต้องการสร้างฝายชะลอน้ำ